ŞEHRİN
İÇİNDE ŞEHİRDEN UZAK
İSTANBUL’UN
BALKON BAHÇELERİ
Ümmühan
Kazanç
Şehirlerin
hızla büyümesi ve kalabalıklaşması ile birlikte çoğumuz yüksek apartman
dairelerinde yaşamaya mecbur kalıyoruz. Özellikle İstanbul gibi bir metropolde
-banliyölerdeki villa kentleri saymazsak- bahçe içine konumlandırılmış müstakil
evlere, villalara sahip olabilenlerin sayısı da giderek azalıyor. Peki bu
betonlaşmayı ve apartmanların saltanatını şimdilik durduramayacağımıza göre,
hayatımıza çiçekler, bitkiler ve hatta balkon ağaçları ile yeni bir boyut
getiremez miyiz?
Evet,
kesinlikle... Yaşamdan daha çok keyif almamızı, günlük streslerden biraz olsun
uzaklaşmamızı sağlayacak çok keyifli bir yöntem var: Rengarenk balkonlar...
Sabah işe giderken veya akşam evinize dönerken geçtiğiniz sokaklardaki
apartmanların balkonlarına şöyle kısa bir bakış atarsanız, inanılmaz
sürprizlerle karşılaşabilirsiniz. Petunya, sardunya, mor salkım, sarmaşık,
hercai menekşeleri ve daha birçok bitkilerle yeşillendirilen balkonlara ve
pencerelere -sayıları az da olsa- hayran kalmamak elde değil. İstanbul’un
çeşitli semtlerinde, büyük caddelerde, ara sokaklarda yaptığımız “çiçekli
balkonları seyir” turunda öyle güzel uygulamalar ile karşılaştık ki,
insanoğlunun yaratıcılığını bir kez daha takdir ettik.
Peki
bizleri balkonlarımızda ve pencerelerimizde çiçek ve bitki sahibi olmaya iten
nedenler nedir ya da rengarenk ve yemyeşil balkonların avantajları nelerdir?
İlk ve tartışmasız sebep, yazının girişinde de belirttiğimiz gibi ruhsuz, gri
şehirlerde yeşile olan özlemimizin giderek artması. Rahat bir nefes almak,
gözlerinize yeşilin her tonu ile bir ziyafet çekmek için her hafta sonu
kendinizi şehir dışındaki ormanlara, mesire yerlerine atmanıza gerek yok. Nasıl
mı? Tabi ki balkon ve pencerelerinizi doğadan ve cennetten bir köşeye
dönüştürerek. “Fakat çiçek bakmak çok zor” dediğinizi duyar gibi oluyoruz.
Genel kanının aksine artık çiçek bakmak çok kolay.
İlk
olarak yapmanız gereken sayıları her geçen gün artan seraları, fidanlıkları ya
da yapı marketlerin bahçe bölümlerini ziyaret etmeniz. Çekingen davranmayın,
bir şey satın almayı düşünmüyorsanız bile sera ziyareti başlı başına bir keyif.
Hem kendiniz, hem de aileniz için. Yok artık siz de renksiz, ruhsuz bir
çevreden sıkıldıysanız planlar yapmanın tam zamanı. Ne kadar saksıya
ihtiyacınız olduğunuzu tespit ettikten sonra, bitki ve toprak seçimi için
çalışmalara başlayabilirsiniz. İşte size birkaç küçük ipucu. Peyzaj Mimarı
Gonca Genç balkon, teras ve pencere önü için çiçek ve bitki seçmeden önce nelere
dikkat etmemiz gerektiğini şöyle sıralıyor:
“Bu
alanların hangi yönden güneş ve rüzgar aldığı çok önemli. Eğer rüzgar ve güneş
etkisini dikkate almadan seçim yaparsanız, çiçek ve bitkilerinizin büyümesi ve
çiçek açması geç kalacak, su ihtiyacını ayarlama sorunu ortaya çıkacaktır.
Güneş ve rüzgarın etkilerine daha açık bu alanlarda uzun süre çiçekli kalan,
saksı kullanmak zorunda olduğunuz için çok fazla kök salmayan bitkileri tercih
edebilirsiniz. Örneğin ateş çiçeği, kadife çiçeği ve sardunya güneşin sert
ışınlarına karşı oldukça dayanıklıdır. Saksı olarak yerinize göre yuvarlak,
uzun-dikdörtgen, makrame, duvara monte edilebilen saksılardan zevkinize uygun
olanlarını seçebilirsiniz. Çiçeklerin ilk dikim toprağı çok önemlidir, bu
yüzden hangi çiçek için toprak alacağınızı, satın aldığınız kişiye
belirtmenizde fayda var. Çiçeklerinizin daha iyi çiçeklenmesi ve gelişmesi için
besin ve vitamin takviyesi yapabilirsiniz. Ama buna bütçe ayırmak
istemiyorsanız, kaliteli gübreli toprak kullanarak da çok iyi sonuç elde
edebilirsiniz”.
Balkon,
teras ve pencere önlerinde dört mevsim renk cümbüşü yaratmak mümkün. Mevsimlik
çiçeklerin yıllık takvimi ise şöyle:
Kasım-Şubat
Dönemi: Kasımpatı,
çuha
Şubat-Haziran
Dönemi: Hercai
menekşesi, çuha, şebboy, sümbül ve lale gibi soğanlı çiçekler
Nisan-Eylül
Dönemi:
Çiçeklerin coştuğu bu dönemde deyim yerindeyse ne ekseniz yetişiyor ve çiçek
veriyor. Petunya, latin, yıldız, kadife, ipek, begonya, cam güzeli, buz çiçeği,
lobelia, çin karanfili, acem halısı, lavandula, küpeli...
Onlarca
seçenek arasından sizin hangi çiçeği ve rengini daha çok sevdiğinize karar
verip fideleri saksılara dikmeniz yeterli. Bu çiçekler ve bitkiler sürekli
gözünüzün önünde olacağı için kişisel tercihlerinizi çok iyi belirlemenizi
tavsiye ederiz. Kırmızı çiçekten bir kök, mor açanından üç kök, sarısından iki
adet çok karışık bir görüntü yaratabilir. Bu yüzden renkleri ve türleri
birbirleri ile uyumlu bir ya da birkaç çeşit çiçeği tercih etmeniz balkonunuzun
dıştan görünümü için de bir şölen niteliği taşıyabilir. Fideleri seçerken
kökleri, yaprakları ve dalları sağlıklı olanları satın almayı da unutmamak
gerekiyor. Ve tabii ki yaz aylarında çiçeklerinizi düzenli olarak sular ve
belirli aralıklarla vitamin verirseniz tüm komşularınızın kıskanacağı bir
görüntü yaratabilirsiniz.
Günümüzde
komşuluk ilişkilerinin giderek bozulduğu yolundaki söylemleri daha sık duyar
olduk. Bitkileri komşularınız ile paylaşarak ilişkilerinizi
güçlendirebileceğiniz hiç aklınıza geldi mi? İşte mükemmel seçenekler: Asma,
sarmaşık, hedera, mor salkım, acem borusu, begonvil, yasemin, hanımeli,
amerikan sarmaşığı gibi bitkiler apartmanların bahçelerinde büyütülerek birkaç
katın balkonuna sardırılabilir. Ve sonra yemyeşil balkonlarda komşularınız ile
sohbet etmek, çay yudumlamak çok keyifli olacaktır. Bir de beton etkisini
neredeyse sıfıra indirerek, şehrin ortasında yaratacağınız yemyeşil sevimli
görüntü için en güzel apartman ödülünü bile alabilirsiniz. Son yıllarda bazı
semt belediyelerinin “en güzel balkon” yarışmaları düzenlemeye başladığını
belirtelim. Keşke bu yarışmalar “en güzel sokak, cadde ve semt” olarak
genişletilebilse. O zaman şehirlerimiz sizce de daha yaşanır olmaz mı? Ama yine
de belediyelerin yeşillendirme ve çiçeklendirme konusundaki azimlerini
görmezlikten gelemeyiz. Ziraat Mühendisi Petek Cengiz sera ve fidanlıkların
sayılarının artış sebeplerinden birini belediyelerin park ve bahçelerde
çiçeklendirme ve yeşillendirmede gösterdiği titizliğe bağlıyor: “Fidanlığımıza
gelenler parklarda gördükleri fidelerden istiyorlar. Ayrıca belediyeler de
bizden çok fazla fidan ve fide satın alıyor. Son yıllarda sera ve fidanlıkların
çoğalmasıyla pazara giren, Hollanda ve İtalya’dan ithal fide ve bitkiler,
formları ve çiçeklerinin renk zenginliği ile çiçek sahibi olmayı daha cazip
hale getiriyor. Bir de devam eden ağaçlandırma kampanyaları halkımızın yeşile
olan sevgisini ve ilgisini artırıyor, bitkileri daha yakından tanıma fırsatı
sunuyor. İnsanlarımızın yeşile olan özlemi de bu çalışmalara eklenince ileride
daha renkli ve daha canlı şehirlerin bizleri beklediğine olan inancımız büyük”.
Balkon
ve terasların sadece çiçek yetiştirmek için ideal olduğunu düşünmüyorsunuz
değil mi? Benim balkonumda bir saksı nane ve fesleğen var. Dokunduğumda öyle
güzel kokuyorlar ki. Yeşil salatam için gereken fesleğen ve nane ihtiyacımı
bile balkonumdan karşılıyorum. Dereotu, maydanoz, soğan ve hatta süs
biberlerinin bu alanlarda yetiştirilebileceğinizi bir düşünsenize. Kendi
elleriniz ile yetiştirdiğiniz hormonsuz ve gübresiz otlarla hazırlayacağınız
salatanın tadına doyum olmayacaktır. Bu otların tohumları da yapı marketlerde
ve seralarda satışa sunuluyor. Ama sakın bir paket tohumu bir saksıya boca
etmeyin, bu otlar çok çabuk büyüyüp yayıldığı için uzun dikdörtgen bir saksıya
az miktarda tohum serpmeniz yeterli.
Hazır
tohumdan söz açılmışken, mevsimine göre fide alıp saksılarda büyütmenin keyfi
başka ama tohumdan çiçek yetiştirme zevkinin ise tarifsiz olduğunu belirtelim.
Eğer gerçek bir çiçek tutkunuysanız aman dikkat! Yapı marketlerde ve seralarda
yer alan çiçek, sebze ve salata otları tohumları bölümünde saatler
harcayabilirsiniz şimdiden uyarıyoruz. Hollanda, İtalya gibi çiçek ticaretinin
ekonomilerinde önemli bir yer tuttuğu ülkelerden ithal edilen ve Türkiye’de
hazırlanan çiçek tohumları onlarca seçenek sunuyor. Her paketin ön yüzeyinde
ekeceğiniz tohumların ileride nasıl bir görünüm alacağı gösteriliyor.
Paketlerin arka yüzeyinde ise tohumların toprağa bırakılma, büyüme ve çiçek
açma takvimi mutlaka belirtiliyor. Tek yapmanız gereken balkonunuzda nasıl bir
renk armonisi yaratmak istediğinize karar vermek. Ve sonra yavaş yavaş
tohumlarınızın hayat bulduğunu seyretmek. Bazıları neredeyse bir karınca başı
büyüklüğündeki tohumlardan ortaya çıkan mucizeler balkonunuzda çok hoş vakit
geçirmenizi sağlayacak. Oldukça verimli olan bu tohumlar ile ihtiyacınızdan
fazla fide elde edebilirsiniz. İşte o zaman komşularınız ile fide alışverişinin
tam zamanı.
Apartmanımızın
ikinci katında bu yıl tüm çevremizi kıskandıracak düzenlemeler gerçekleştirdik.
Bir komşumuz rengarenk ipeklerimizi, ben petunyalarımızı ve diğer komşumuzda
gece sefalarını tohumlarından yetiştirdik. Fide alışverişimiz eskilerin bir
bardak şeker, bir limon ve yumurta alışverişinden çok farklı sayılmaz. Şimdi
yemyeşil balkonlarımızda zaman zaman gerçekleştirdiğimiz çay ve kahve
partilerimiz yazın boğucu sıcaklarına adeta meydan okuyor. Karşı apartmanımızda
ise üç komşunun balkonlarını saran asmalar sayesinde hem dostlukları hem de
lezzetli üzümleri paylaştıklarına tanık oluyoruz.
İstanbul’da
hayat giderek zorlaşıyor. Hepimizin tekrarlamaktan yorulduğumuz ama değişmeyen
gerçekler yoğun trafik ve iş stresi. Bazıları spor yaparak, yüzerek, sinemaya
giderek bazılara da çiçek ve bahçe işleri ile uğraşarak rahatlamaya, hayattan
zevk almaya çalışıyor. Balkonlarında çiçek ve bitki yetiştirenlerin sayısı da
giderek bu sayede artıyor. Çok yakın zamanda İstanbul’un “Babil’in Asma
Bahçeleri” gibi olmasa da daha düzenli ve bakımlı görüneceğine inanıyoruz.
“Temiz Toplum”, “Temiz Deniz” gibi kampanyalara ek olarak “Temiz Balkon”
çalışmaları başlatsak olmaz mı?
Balkonda
çiçek yetiştirmenin öyle çok avantajı var ki: Çiçeklerinizin özlerine göz
koymaya başlayan arılar ve kelebekler balkonlarınıza misafir olmaya başlayacak
ve şehrin tam ortasında doğanın hala yaşadığına şahit olacaksınız. Yaramaz
kargaların etraftan çaldığı ceviz, badem gibi yiyecekleri saksılarınıza
gizlemeye çalıştığını hayretle izleyeceksiniz. Bir kabın içerisinde sürekli su
bulundurarak sabahları kuş sesleri ile uyanabilirsiniz. Eğer tercihinizi güzel
kokulu çiçeklerden yana kullandıysanız balkon keyfinize keyif katacaksınız.
Birbirine yapışık apartmanlar çağında, çiçekler ve bitkiler sayesinde
balkonunuzu kişiselleştirebilirsiniz. Çiçeklerin yaratacağı doğal duvar sizin
kendinizi huzurlu hissetmenizi sağlayacaktır.
Yazının kaleme alınma tarihi 2002 yılı.