Tony Cragg, “Karşı”, 2010, ahşap, 280x295x100 cm., Maybach’ın desteğiyle, (Paris-Salzburg Galerie Thaddaeus Ropac’ın izniyle, Fotoğraf: Antoine Mongodin/Musée du Louvre 2011, ADAGP, 2010).
Tony Cragg, Robert Ayers ile röportajında heykelleri ve
malzeme ile olan ilişkisini şu sözlerle açıklıyor: “Heykelin statik, hatta ölü
olduğu gibi bir düşünce var. Ben bu düşünceye tamamen karşıyım. Dindar bir
insan değilim -kesinlikle materyalistim- benim için malzeme ilginç ve çok yüce.
Heykel yapmaya başladığım zaman, malzemedeki inanış sistemlerini ve etikleri
arıyorum. Bu malzemenin bir dinamiğinin olmasını, itmesini, hareket etmesini ve
büyümesini istiyorum. …Bütün bunların yapım aşamasında olmasını istiyorum,
böylece bir heykel nesli bittiği zaman, bir diğer nesil geliyor ve böylece her
şey etrafımda büyüyüp gelişiyor. Ben bu işi böyle görüyorum”.
YAZI: ÜMMÜHAN KAZANÇ
|
Tony Cragg, “Karşı”, 2010, ahşap, 280x295x100 cm., Maybach’ın
desteğiyle, (Paris-Salzburg Galerie Thaddaeus Ropac’ın izniyle, Salzburg,
Fotoğraf: Antoine Mongodin/Musée du Louvre 2011, ADAGP, 2010).
|
Daha çok Tony Cragg olarak anılan ünlü İngiliz çağdaş
heykeltıraş Anthony Cragg, Louvre Müzesi’ndeki sergisine özel olarak
hazırladığı bir grup heykelini, Cam Piramit’in altındaki Marly ve Puget
Salonlarında sergiliyor. Bavyera doğumlu Avusturyalı heykeltıraş Franz Xaver
Messerschmidt (1736-1783)’in Louvre Müzesi’nde yer alan Fransa’daki ilk
retrospektifi ile aynı anda sergilenen Tony Cragg heykelleri, yüzyıllar
arasında görsel bir iletişim sunuyor. Messerschmidt’in “karakter kafaları”, daha
çok ünlü çağdaş heykeltıraş Tony Cragg’ın çelik heykel çalışması “Mixed
Feelings (Karmaşık Duygular),
2010”
isimli heykel çalışmasına gönderme yapıyor. Biçim bozmalar, 18. yüzyıl başyapıt
öncüleri gibi, çok kesin bir noktadan bakıldığı zaman kesinlikle ifade gücü
olan bir insan yüzünü andırıyor.
|
Anthony Cragg, 2010, Fotoğraf: Anthony Cragg
atölyesi.
|
Tony Cragg’ın Louvre Müzesi’nin Marly ve Puget Salonlarında
sergilemek üzere seçtiği farklı ölçü, biçim ve tiplere sahip yedi heykel
çalışması, heykeltıraşın geniş malzeme (bronz, çelik, ahşap), renk (beyaz, kırmızı,
siyah) ve yöntem (merkez eksen etrafındaki kıvrımlar, lateral-yan düzlem boyunca
eğik ve sarkan elemanların yer değiştirmesi, çok ince tabakaların birikimi,
yüzeylerin delinmesi) seçimini de gözler önüne seriyor. Aynı tema ile fakat
farklı ölçülerde üretilmiş heykeller, ziyaretçilerin ölçü, iki parçalı heykel
soruları hakkında -sanatçının “Runner (Koşucu)” heykeli, dolaylı olarak
Philippe Magnier (1647-1715)’nin “Lutteurs (Güreşçiler)” heykelini anımsatıyor-
bir kez daha düşünmesini amaçlıyor.
Tony Cragg’ın bu sergi için özel olarak hazırladığı heykel,
özellikle mimar Ieoh Ming Pei’nin Cam Piramit’inin altında, giriş kolonun
üzerinde sergilenmek üzere tasarlanmış. Aslında, ilk yapıldığında büyük
tartışmalara yol açan Cam Piramit, Tony Cragg’ın heykelleri göz önüne
alındığında, mimarın burayı tasarlarken çağdaş bir sanat eserinin çok iyi
sergilenebileceğini ön gördüğünü düşündürüyor!
Heykelin affetmeyen statik ve değişmez vizyonunundan uzak
olan Tony Cragg, her zaman, akışkanlık ve geçişin bir savunucusu oldu. Sanatçı
bu fikirlerini, insan figürünü ve onun temsillerini -Messerschmidt’in ondan
önce yaptığı gibi- keşfederek ortaya koymaya çalıştı. Cragg, öncülerinden
farklı olarak, daha geniş anlamda, doğadaki oldukça farklı organik formlara
karşı hassasiyetini koruyarak, kendi sanatsal dilini yaratmayı başardı.
|
Tony Cragg, “Kırmızı Figür”, 2008, ahşap,
208x210x42 cm., (Sanatçı koleksiyonu, Fotoğraf: Antoine Mongodin/Musée du Louvre
2011, ADAGP, 2010).
|
Cragg, heykel yapmanın sadece biçim ve malzemenin anlamını
değiştirmek ile ilgili olmadığını düşünüyor. Bu süreçte kendisinin de bir
değişim yaşadığını belirtiyor: “Gördüğünüz ile ilgili olarak sizin duygularınız
ve düşünceleriniz de sürekli olarak değişiyor. Şekil ve içeriğin ikili
karşıtlıklarının basitleştirilmesi -çirkin ve güzel, soyut ya da figüratif,
ifadeci ve kavramsal- özgür bir çözüm içinde çözülüyor ve buradan da yeni
anlama sahip biçim belirginleşebiliyor. Bu yöntem heykel yapımı için uygun görülebilir
fakat çizim, resim ve yazım için de uygulanabilir. Bütün bu disiplinlerdeki
benzerliğin altında sanatçının malzemeyi kendisinin bir uzantısı olarak görmesi
ve malzeme ile iletişime geçerek yeni bir şey keşfetme ve yaratma gerçeği
yatmaktadır: Şiir… Bazıları yeni bir şey keşfedebilir ya da diğerleri
aradıkları neyse ona ulaşabilir. Tabii ki, çok karmaşık işlem ve süreçlerden
geçmeden de bir şeyler yapmak mümkün. Sonuç olarak, dünyadaki her şey bu
şekilde yapılmıştır, yeni bir şey yaratmadan, fakat iyi işleyen endüstriyel
gerçeklerden soğuk kalpli elemanların birleşiminin alınması gibi: bir küp, bir
Mickey Mouse, fotoğraf, ölçü, malzeme, renk ve anlam. Modernleşmenin basit
biçimsel çözümleri ve teskin edici mesajları aynı zamanda sihirli imalarla, simya,
avangart, yarı siyasi ve mistik ile birleştirilmektedir. Mistisizm benim ilgi
alanım değil. Ben malzemenin potansiyeli hakkında daha çok bilgi sahibi olmak
ve gücü ile ilgileniyorum, benim açımdan bakılırsa kimya, fizik, felsefe veya
heykel ile ilgiliyim” açıklaması ile malzeme ile ilişkisini ve heykel yapım
aşamasındaki duygularını ortaya koyuyor.
|
Tony Cragg, “Manipülasyon”, bronz, 250x220x220 cm.,
(Sanatçının izniyle, Fotoğraf: Antoine Mongodin/Musée du Louvre 2011, ADAGP,
2010).
|
Tony Cragg’ın 13 Haziran’a kadar Almanya Duisburg’taki MKM
(Museum Kueppersmuehle für Moderne Kunst)’de izlenebilecek “Aklımdaki Şeyler”
isimli retrospektif sergisinde ise sanatçının kariyerinin anahtar dönemlerine
ait 50 heykel, çizimle ve grafik çalışmaları yer alıyor. 1.000 metrekarelik bir
alanda açılan sergide, erken dönem çalışmaları, son dönem eserleri ile birlikte
sergilenerek sanatçını tüm kariyeri gözler önüne seriliyor.
9 Nisan 1949 Liverpool, İngiltere doğumlu, Londra Kraliyet
Sanat Akademisi mezunu Tony Cragg, 1977 yılından bu yana Almanya, Wuppertal’da
yaşıyor. Cragg’ın sanat ile ilgilenmeye başlama hikâyesi de oldukça ilginç.
Cragg iş hayatına Ulusal Lastik Üreticileri Araştırma Birliği’nde staj yaparak
başladı. Sapma ile ilgili çizimler yaparken bir kız arkadaşı sanata biraz zaman
ayırmasının iyi olacağını önerdi ve Cragg, kısa bir süre sonra kendini heykel
yaparken buldu. Bir diğer kız arkadaşı, yine hayatının dönüm noktalarından
biri. Kız Almandı ve 1977 yılında çalışmalarını tamamlamak için Wuppertal’a
dönmeye karar verdiğinde, ileride eşi olacak kızın arkasından Cragg da gitti ve
o zamandan buyana orada yaşıyor.
|
Tony Cragg, “Outspan”, 2008, bronz, 190x200x124
cm., (© VG Bild-Kunst, Bonn / Fotoğraf: Charles Duprat).
|
Sanatçının ayrıca İsveç’e bağlı Tjörn adasında bir stüdyosu
bulunuyor. Cragg, heykel denemeleri ile oldukça farklı tipler keşfederek,
çağdaş heykel sanatına çok önemli katkılarda bulundu. 1970’lerdeki erken dönem
çalışmalarında daha çok atılmış inşaat malzemeleri, kullanılmayan ev araç
gereçleri gibi objeleri kullanan Cragg, daha sonraları ahşap, bronz, mermer
gibi geleneksel malzemeler tercih etmeye başladı. Fakat biçim repertuarını
sürekli yenileyerek, insan vücuduna soyut yaklaşımı hayranlık düzeyine ulaştı.
1988 yılında Turner Prize’a layık görülen Cragg, aynı yıl İngiltere’yi
Venedik’te temsil etti. 1994 yılında Kraliyet Sanat Akademisi’ne seçildi. 2002
yılında, iki yılda bir verilen Piepenbrock Heykel ödülünü, 2007 yılında ise
heykel sanatına çok önemli katkılarından dolayı “Praemium Imperiale” ödülünü
aldı. Cragg, 2008 Eylül’ünde, Wuppertal’da 20 büyük boyutlu eserinin yer aldığı
bir heykel bahçesi açtı. Duesseldorf Kunstakademie’de ders veren sanatçı, 2009
yılında bu yana bu akademinin yöneticisi.
|
Tony Cragg, “Doğru Figür”, 2010, bronz, 185x76x81
cm., (Paris-Salzburg Galerie Thaddaeus Ropac’ın izniyle, Fotoğraf: Antoine
Mongodin/Musée du Louvre 2011, ADAGP, 2010).
|
Tony Cragg, farklı malzeme ya da bitiş kullanarak her
heykelinin üç ya da beş eşsiz versiyonunu yapıyor. Örneğin, bir heykeli
fiberglas, bronz ya da paslanmaz çelik olabiliyor. Sonuç olarak her heykel
versiyonu eşsiz görünüyor. Cragg, 1920’lerde inşa edilmiş tank ve askeri araç gereç
onarım garajını stüdyo olarak kullanıyor. Sekiz yıl önce Rudolf Hoppe’nin
restorasyonunu gerçekleştirdiği stüdyoda 20 kişi çalışıyor. Beş yönetici
asistanının yanı sıra, marangoz, endüstriyel tasarımcılar ve seramikçiler gibi zanaatkâr
ve sanatçılar çalışıyor. Cragg, heykellerinin çizimini hazırladıktan sonra,
ekibi bu çizimlerin üç boyutlu eserlere dönüşmesinde yardımcı oluyor. Cragg,
heykel yapımının her aşamasında yer almayı çok önemli buluyor. “Eğer heykelin
yapım aşamasında bulunmazsanız, hissedemezsiniz, malzemeler üzerinden izleyeceğiniz
yolu düşünemezsiniz” açıklamasını yapıyor.
Çağdaş sanat müzayedelerinde eserleri rekor fiyatlara alıcı
bulan, birçok müze ve özel koleksiyonda eserleri bulunan Tony Cragg, sadece
heykel yapmaya konsantre olmayı seviyor ve sanatçıyı Londra’da Lisson Galeri,
New York’ta Marian Goodman, Duesseldorf’ta Konrad Fischer ve Paris’te Thaddaeus
Ropac temsil ediyor.
|
Tony Cragg, “Dirsek”, 2008, ahşap, 320x115x395 cm.,
Maybach’ın desteğiyle, (Paris-Salzburg Galerie Thaddaeus Ropac’ın izniyle, Fotoğraf:
Antoine Mongodin/Musée du Louvre 2011, ADAGP, 2010).
|
TONY CRAGG’IN
HEYKELLERİNİN YER ALDIĞI MÜZE VE KOLEKSİYONLAR
Saatchi Koleksiyonu, Londra
Arts Council of Great Britain, Londra
Musée national d'Art Moderne Georges Pompidou, Paris
Centre Reina Sofia, Madrid
Tate Gallery, Londra
Weltkunst Foundation, Londra
British Council, Londra
Union Bank of Switzerland
West Sussex Education Authority, Chichester
Werkstatt Kollerschlag, Viyana
Museum van Hedendaagse Kunst, Gent
Louisiana Museum, Danimarka
Kunsthalle, Zurih
Stedelijk Van Abbemuseum, Eindhoven
Fonds Regional d'Art Contemporain, Bourgogne, Dijon
Leeds City Art Gallery
Fonds Regional d'Art Contemporain, Rhone-Alpes, Lyon
Kunstmuseum Luzern, Lucerne
Nagoya City Art Museum, Nagoya
Art & Project, Amsterdam
Fundacion Caja de Pensiones, Madrid
The Rivendell Collection
|
Tony Cragg, “McCormack”, 2007, bronz, 117x130x75
cm., (Salzburg-Paris Galerie Thaddaeus Ropac’ın izniyle, © VG Bild-Kunst, Bonn
/ Fotoğraf: Charles Duprat). |
KAYNAKÇA:
Robert Ayers, The AI Interview Tony Cragg, ArtInfo, 10
Mayıs, 2007.
Metinler: Tony Cragg, Christoph Brockhaus, Robert Kudielka,
Christian Schneegass, Söyleşi: John Wood, “Tony Cragg: In and Out of Material”,
Walther König, Köln, 2007.
Tony Cragg, “Cutting Up Material”, (www.tony-cragg.com).
Sarah Thornton, “Artists at work: Herr Cragg, Der sculptor
boss”, The Economist, 4 Ağustos 2010.
Roderick Conway Morris, “Inventing a New Visual Language”,
International Herald Tribune, 14 Ekim 2010, s.12.